سیوسومین نشست از سلسله نشستهای تخصصی در حوزه برنامهریزی و توسعه روستایی با حضور 300 نفر از متخصصین و علاقمندان بهصورت حضوری و برخط برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، این نشست در روز چهارشنبه 23 مهر ماه 1404و با سخنرانی جناب آقای دکتر حسن افراخته عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، جناب آقای دکتر سید علی بدری عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، جناب آقای دکتر مصطفی طالشی رئیس انجمن جغرافیا و برنامهریزی روستایی ایران و عضو هیئتعلمی بازنشسته دانشگاه پیام نور و جناب آقای دکتر فرهاد عزیزپور عضو هیئتعلمی دانشگاه خوارزمی توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی برگزار گردید.
حسن افراخته عضو هیئتعلمی دانشگاه خوارزمی در سخنان خود با موضوع «چالشهای نواحی روستایی ایران از منظر جغرافیای اقتصادی رابطهای» تأکید میکند که فهم فضای روستایی نباید صرفاً بهصورت یک ظرف خنثی و ایستا دیده شود، بلکه فضا پدیدهای پویا، تاریخی، اجتماعی و سیاسی است. وی با اشاره به نقش قدرت در شکلدهی فضا، برنامهریزی فضایی ایران را فاقد عدالت فضایی و متأثر از منافع مدیریتی و اقتصادی دانست. او با اشاره به نقش قدرت در شکلدهی به فضا، به مسائلی مانند سوداگری زمین، کالایی شدن روستا، تقویت اقتصاد غیر کشاورزی و تضعیف کشاورزان خرد اشاره میکند و بر ضرورت رویکردی یکپارچه و مشارکتی در مدیریت منابع، سیاستهای کشاورزی و تخصیص خدمات تأکید دارد .در ادامه، وی ریشههای ناکارآمدی توسعه روستایی را در الگوهای وابسته به نفت، تکمحصولی و خامفروشی میداند که مانع شکلگیری اقتصاد دانشبنیان و چندپایه شدهاند.
سید علی بدری، عضو هیئتعلمی دانشگاه تهران بر جایگاه محوری جغرافیا در شناخت رابطه انسان و محیط و نقش آن در برنامهریزی فضایی و توسعه پایدار تأکید کرد. او جغرافیا را دانشی کلنگر میداند که با بررسی ارتباط میان عناصر طبیعی، انسانی و اقتصادی، امکان تصمیمگیری آگاهانه برای مدیریت منابع، کاهش بحرانهای محیطی و ارتقای کیفیت زندگی را فراهم میسازد. به گفته او، تحلیلهای جغرافیایی دادهمحور میتوانند با تکیه بر فناوریهای نوین، در سیاستگذاریهای توسعه پایدار شهری و روستایی نقشی بنیادین ایفا کنند وی بر ضرورت نقشآفرینی جغرافیدانان در تدوین برنامههای توسعه روستایی تأکید کرد و دستیابی به توسعه پایدار را در گرو گذار از نگاه بخشی به سیاستگذاری یکپارچه و منطقهای دانست. او اصلاح سیاستگذاری فضایی، تقویت شوراهای توسعه روستایی و جایگزینی منطقهگرایی بهجای بخشگرایی را پیششرطهای توسعه متوازن کشور دانست و ضعف در مدیریت و هماهنگی نهادی را مهمتر از کمبود منابع ارزیابی کرد.
مصطفی طالشی رئیس انجمن جغرافیا و برنامهریزی روستایی ایران جایگاه جغرافیای روستایی را شاخهای از جغرافیای انسانی دانست که به بررسی ساختارها و فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و اکولوژیکی در فضاهای غیرشهری میپردازد. وی تأکید کرد که جغرافیای روستایی نه تنها مطالعهای مکانی، بلکه تحلیلی نظاممند از نیروها و روندهای مؤثر بر کارکرد و پویایی اجتماعات محلی است و میتواند چارچوبی مفهومی برای مدیریت توسعه فضایی نواحی روستایی ارائه دهد. او با مرور دیدگاهها، بر نقش جغرافیدانان در عدالت فضایی، توانمندسازی محلی و سازگاری با تغییرات اقلیمی تأکید کرد و روند تکاملی جغرافیای روستایی در ایران را از رویکرد اقتصادی به نگاه چندبُعدی و عدالتمحور توصیف کرد. او تحقق توسعه فضایی پایدار را منوط به استقرار حکمروایی چندسطحی و مشارکت فعال دولت، بخش خصوصی و جامعه محلی دانست. وی مدیریت یکپارچه منابع، تقویت شوراهای محلی، بهرهگیری از فناوریهای نوین، توسعه اقتصاد پایدار و ارتقای زیرساختهای هوشمند را از مؤلفههای کلیدی آیندهنگری در مدیریت روستاهای ایران دانست و بر لزوم گذار از سیاستگذاری بخشی به رویکردی هماهنگ و منطقهگرا تأکید کرد.
فرهاد عزیزپور عضو هیئتعلمی دانشگاه خوارزمی بر اهمیت پژوهشهای جغرافیایی در برنامهریزی و توسعه پایدار روستایی تأکید کرد و این پژوهشها را ضرورتی علمی و کاربردی دانست که به پویایی و پایداری اجتماعی، اقتصادی و محیطی روستاها میانجامد. به گفته وی، از دهه 70 تاکنون، جغرافیدانان با همکاری بنیاد مسکن در تهیه طرحهای جامع و راهبردی توسعه روستایی نقش برجستهای داشتهاند. این طرحها شامل مطالعات مکانیابی و سطحبندی روستاها، ارزیابی شبکههای سکونتگاهی و طراحی چارچوبهای توسعه فضایی منظومههای روستایی بودهاند که هدفشان ایجاد تعادل فضایی، ارتقای کارایی محلی و تقویت پیوندهای روستایی-شهری است. او با مرور آثار عباس سعیدی و دیگر جغرافیدانان، بر نقش آنان در شکلگیری الگوی برنامهریزی فضایی کشور تأکید کرد. وی چارچوب توسعه فضایی منظومههای روستایی مبتنی بر پویایی ساختاری-کارکردی، مدیریت مشارکتی، حفاظت از منابع طبیعی و کاهش خطرات و تحول نگرش به فضا از بعد فیزیکی به اجتماعی و زیسته را از مهمترین دستاوردهای این رویکرد دانست. او در جمعبندی تأکید کرد که ورود اندیشه آمایشی و برنامهریزی فضایی به عمران روستایی، حاصل تلاش علمی جغرافیدانان و پژوهشهای بنیاد مسکن است که توسعه متوازن نواحی روستایی را ممکن ساخته است.
